دورۀ پلیئستوسن جدید در شمال دشت کویر مرکزی و شکل‌گیری محوطه‌های پارینه‌سنگی؛ مطالعۀ موردی: محوطۀ میرک سمنان

Authors

  • اخوان خرازیان, محمد دانشگاه پاریس
  • بریون, ژیل دپارتمان انسان و محیط،موزه انسان شناسی،پاریس
  • جایز, مژگان گروه پیش از تاریخ، پژوهشکده باستان شناسی
  • حیدری, مریم دانشگاه بوردومونتن،فرانسه
  • عبدالهی, عالیه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
  • عزیزی, قاسم گروه جغرافیا، دانشگاه تهران
  • ناطقی, اصغر دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
  • هاشمی, سیدمیلاد دانشگاه تربیت مدرس
  • وحدتی نسب, حامد دانشگاه تربیت مدرس
  • ژه, گیوم دانشگاه ویه ویل سو لکت، فرانسه
  • گران, گیوم دانشگاه بوردومونتن
Abstract:

محدودۀ مورد بررسی در این مقاله، حاشیۀ شمالی دشت کویر مرکزی ایران است. نظر به وسعت پهنۀ یاد شده، این نوشتار تنها به محوطه­های پارینه­سنگی موجود در استان سمنان امروزی اختصاص دارد. محوطه­های پارینه­سنگی کشف شده در این حوزه شامل میرک، دلازیان، صوفی­آباد و چاه­جم هستند که شواهدی از حضور گروه­های انسانی در طول آخرین چرخۀ یخچالی ارایه می­کنند. تحولات فرهنگی پهنۀ یاد شده در فلات مرکزی ایران در طول آخرین چرخۀ یخچالی کمتر شناخته شده است. علاوه بر آن، نوسانات اقلیمی-محیطی پلیئستوسن جدید در این پهنه تاکنون بررسی نشده است. بنابراین، امکان تحلیل اطلاعات محوطه­های باستان­شناسی پارینه­سنگی براساس اطلاعات دیرین­اقلیمی تاکنون وجود نداشته است. براساس یافته­های باستان­شناختی، به نظر می­رسد در طول دوران پلیئستوسن جدید، پهنۀ یاد شده هم به عنوان کوریدور برای گسترش قلمرو زیستی گروه­های انسانی و هم به عنوان محل زندگی استفاده می­شده است. نوشتار پیش­رو که حاصل چند فصل فعالیت میدانی باستان­شناختی در شمال دشت کویر مرکزی در استان سمنانِ امروزی است، یکی از نخستین تلاش­ها برای کسب اطلاعات دیرین­اقلیمی-محیطی و تحلیل مقدماتی یافته­های باستان­شناختی براساس آن محسوب می­شود. اطلاعات مورد استفاده در این نوشتار اغلب از بررسی یافته­های کاوش در محوطۀ پارینه­سنگی میرک، در حدود 8 کیلومتری جنوب شهر سمنان، حاصل شده است. روش کار، پیوستن اطلاعات در شاخه­های گوناگونِ علمی (رویکرد چندرشته­ای) و ارایۀ تحلیل­های مقدماتی براساس این اطلاعات، در چهارچوب بوم­شناسی رفتاری انسان است.             شواهد رسوب­شناختی میرک از تغییرات مکرر سطح تراز آب و رطوبتِ در دسترس حکایت می­کند که می­تواند با تحولات اقلیمی در مقیاس­های گوناگون مرتبط باشد (مثلاً ارتباط با نوسانات هزاره­ای در آخرین چرخۀ یخچالی). احتمالاً در نتیجۀ این تحولات، ویژگی­های چشم­انداز چون پراکنش پوشش گیاهی و در نتیجه، گروه­های جانوری تغییر می­کرد. از طرفی، آخرین مرحلۀ یخچالی در مقیاس قاره­ای و منطقه­ای بطور کلی، دوره­ای سرد و خشک محسوب می­شود. بر این اساس، می­توان انتظار داشت که در این دوره، محیط­های معیشتی در پهنه­های قاره­ای (چون فلات مرکزی ایران) اصطلاحاً تکه تکه شوند. بنابراین، از روی نتایج کاوش میرک و بررسی یافته­های سایر محوطه­های بیان شده، احتمالاً می­توان تا حد قابل قبولی به بازسازی مقدماتی ویژگی­های چشم­انداز مورد مطالعه، زمان حضور گروه­های انسانی در آن و برخی ویژگی­های مرتبط با تحرک و معیشت این گروه­ها پرداخت. به نظر می­رسد از دید بوم­شناسی، یافته­های میرک بیش از همه قابل انطباق با مدل­های مرتبط با تحرک بالای آمایشی، اختصاص مکان(های) مرکزی و زندگی در گروه­های پرجمعیت­تر باشد. حضور در چشم­انداز هم احتمالاً از نوع مکرر ولی ناپیوسته بوده است. چنین شرایطی برای سه محوطۀ دیگر هم احتمالاً قابل ادعاست. احتمالاً هیچ­کدام از محوطه­های باستان­شناختیِ پهنۀ مورد بحث، حضور پیوسته و بدون گسست زمانی گروه­های انسانی را در طول پلیئستوسن جدید نشان نمی­دهند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی نقش متغیرهای طبیعی در مکان‌گزینی محوطه‌های باستانی دورۀ روستانشینی مطالعۀ موردی: دشت زیبری در زاگرس مرکزی

پژوهش حاضر به قصد شناسایی پیوند منطقی بین موقعیت محوطه­های دورۀ­ روستانشینی و عوامل محیطی در «دشت زیبری» تدوین شده است. برای انجام دادن این کار، ابتدا ویژگی­های محیطی مؤثر بر مکان­گزینی محوطه­­ها را شناسایی کرده و میزان و چگونگی تأثیر آنها بر موقعیت و پراکنش محوطه­ها را تبیین کرده­ایم. برای شناسایی الگوی پراکندگی استقرارها از رویکرد مدل همبستة تجربی بهره گرفته شد و با گرد­آوری داده­های محیطی و ...

full text

بررسی چینه‌شناسی نبکاها برای تشخیص نوسان‌های اقلیمی مطالعۀ موردی: حوضه علاء در حاشیۀ کویر مرکزی

رسوبات بادی منبع عمده‌ای از اطلاعات دیرینۀ محیطی هستند و از چینه‌شناسی و رسوب‌شناسی تپه‌های ماسه‌ای برای تفسیر رخدادهای گذشته ناشی از افزایش فعالیت بادی استفاده می‌شود. عناصر چینه‌شناسی و رسوب‌شناشی تپه‌های بادی مانند تراکم پالئوسل‌ها و رس‌ها‌،‌ شاخص‌هایی از تغییرات و نوسان‌‌های اقلیمی هستند که شواهد مفیدی از بازسازی محیط‌های گذشته در مناطق خشک‌ فراهم می‌کنند. با توجه به اینکه اطلاعات بسیار محد...

full text

روشی جدید برای شناسایی و تعیین مناطق در معرض خطر فرونشست (مطالعۀ موردی: آبخوان دشت سلماس)

فرونشست زمین پدیده‏ای به‌وجودآمده از عوامل هیدرولوژیکی، هیدروژئولوژیکی و ژئوتکنیکی است که در بیشتر دشت‏های ایران مشهود است. در این پژوهش، چارچوبی جامع (GARDLIF) برای شناسایی مناطق فرونشست احتمالی در یک آبخوان معرفی شده است. برای ارزیابی روش ارائه‌شده، آبخوان دشت سلماس انتخاب شد که با بحران فرونشست زمین مواجه است. پس از تهیۀ لایه‏های رستری پارامترهای GARDLIF و رتبه‌بندی آنها، مدل‌سازی آسیب‏پذیری...

full text

مطالعه ریخت شناسی و فناوری ساخت مصنوعات سنگی محوطه دلازیان (میرک 1) حاشیه شمالی کویر مرکزی

محوطه های منتسب به دوران پارینه سنگی فوقانی در ایران تاکنون به طور اندکی شناسایی شده اند. دلازیان در حاشیه شمالی کویر مرکزی و دامنه های جنوبی البرز از جمله محوطه هایی است که در سالهای اخیر مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. این محوطه که از لحاظ وسعت و همچنین پراکندگی داده ها در سطح آن قابل توجه است، در تابستان 1388مورد بررسی فشرده واقع شد. مهمترین نتایج حاصل از مطالعه مصنوعات سنگی بدست آمده از...

15 صفحه اول

بررسی جاذبه‌های گردشگری در حوضه دشت کویر

قسمت وسیعی از کشور ایران را حوضه‌های بیابانی ـ نیمه‌بیابانی فرا گرفته است که در نگاه اول ناحیه‌ای بی‌حاصل جلوه می‌کند و به نظر می‌رسد هرگونه سرمایه‌گذاری در آن با شکست مواجه خواهد شد. اما همین ناحیه به ظاهر بی‌ثمر که به علت شرایط خاص جغرافیایی از اکوسیستمی شکننده برخوردار است، دارای ویژگیهایی است که در صورت بهره‌برداری بهینه از آن می‌تواند زمینه رشد و توسعه کشور را فراهم آورد. از جمله قابلیت‌ها...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 3  issue 12

pages  405- 430

publication date 2018-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

No Keywords

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023